چهل حدیث « نماز »
مقـدمـه
«وَاَقِم الصَّلاةَ اِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْکَرِ وَلَذِکْرُ اللّهِ اَکْبَرُ»
نمـاز را بپادار، که نماز انسان را از هر کار زشت و منکر باز مى دارد و یاد خدا بزرگتر است.
براى مقدمه چهل حدیث نماز سخنى کاملتر و عمیق تر و جالبتر از مطالبى که در ابتداء باب نماز توضیح المسائل حضرت امام خمینى قدس سرهبنیانگذار جمهورى اسلامى ایران آمده بود به نظر نرسید لذا آن را برگزیدیم به امید آنکه همه عاشقان اهل بیت علیهم السلام و آن عارف بزرگوار از کلمات دُررباز آنان توشه اى فراوان بردارند.
نماز مهمترین اعمال دینى است که اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادتهاى دیگر هم قبول مى شود و اگر پذیرفته نشود اعمال دیگر هم قبول نمى شود. و همان طور که اگر انسان شبانه روزى پنج نوبت در نهر آبى شستشو کند، چرک در بدنش نمى ماند نمازهاى پنجگانه هم انسان را از گناهان پاک مى کند. و سزاوار است که انسان نماز را در اول وقت بخواند و کسى که نماز را پست و سبک شمارد. مانند کسى است که نماز نمى خواند، پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که به نماز اهمیّت ندهد و آن را سبک شمارد سزاوار عذاب آخرت است. روزى حضرت در مسجد تشریف داشتند مردى وارد و مشغول نماز شد و رکوع و سجودش را کاملاً به جاى نیاورد، حضرت فرمودند: اگر این مرد در حالى که نمازش این طور است از دنیا برود، به دین من از دنیا نرفته است. پس انسان باید مواظب باشد که با عجله و شتابزدگى نماز نخواند و در حال نماز به یاد خدا و با خضوع و خشوع و وقار باشد، و متوجه باشد که با چه کسى سخن مى گوید و خود را در مقابل عظمت و بزرگى خداوند عالم بسیار پست و ناچیز ببیند و اگر انسان در موقع نماز کاملاً به این مطلب توجه کند، از خود بى خبر مى شود، چنانکه در حال نماز تیر را از پاى مبارک امیرالمؤمنین علیه السلام بیرون کشیدند و آن حضرت متوجه نشدند. و نیز باید نمازگزار توبه و استغفار نماید و گناهانى که مانع قبول شدن نماز است، مانند حسد، کبر، غیبت، خوردن حرام، آشامیدن مسکرات و ندادن خمس و زکات بلکه هر معصیتى را ترک کند. و همچنین سزاوار است کارهایى که ثواب نماز را کم مى کند به جا نیاورد، مثلاً در حال خواب آلودگى و خوددارى از بول به نماز نایستد، و در موقع نماز به آسمان نگاه نکند و نیز کارهایى که ثواب نماز را زیاد مى کند به جا آورد، مثلاً انگشترى عقیق به دست کند و لباس پاکیزه بپوشد و شانه و مسواک کند و خود را خوشبو نماید.
مقدمه را با نقل حدیث زیبایى از پیامبر گرامى صلی الله علیه و آله به پایان مى بریم:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
امّت من چهار گروه هستند:
1 ـ گروهى نماز مى خوانند، ولى در نمازشان سهل انگارند، «ویل» براى آنهاست، و «ویل» نام یکى از طبقات زیرین جهنّم است، خداوند فرمود: «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلّینَ اَلَّذینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»
پس «ویل» براى نمازگزاران است، آنهایى که در نمازشان سهل انگارند.
2 ـ گروهى گاهى نماز مى خوانند و گاهى نمى خوانند، پس «غَىّ» مال آنهاست، و «غَىّ» نام یکى از طبقات پایین جهنّم است. خداوند متعال فرمود: «فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ اَضاعُوا الصَّلوةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیّا»
سپس جانشین آن مردم خداپرست قومى شدند که نماز را ضایع کرده و از شهوات پیروى کردند، و اینها به زودى در «غَىّ» افکنده خواهند شد.
3 ـ گروهى هیچ وقت نماز نمى خوانند، «سَقَر» براى آنهاست، «سَقَر» هم نام یکى از طبقات زیرین جهنّم است که خداوند متعال فرمود: «ماسَلَکَکُمْ فى سَقَرٍ قالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلّینَ»مدثر، 42.
(اهل بهشت از اهل جهنّم سئوال مى کنند) چه چیزى شما را به «سَقَر» کشاند؟ در جواب مى گویند: ما از نمازگزاران نبودیم.
4 ـ گروهى همیشه نماز مى خوانند، و در نمازشان خشوع دارند. خداوند متعال فرمود: «قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ اَلَّذینَ هُمْ فى صَلاتِهِمْ خاشِعُون»
مؤمنان رستگار شدند، آنهائى که در نمازشان با خشوع هستند.
.
امیدواریم خداوند متعال همه ما را از گروه چهارم قرار دهد.
بخش اوّل:
جایگاه نماز در اسلام
اهمیّت نماز
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: نخستین چیزى که خداوند بر امّت من واجب کرد نمازهاى پنجگانه است، و نخستین عملى که از آنان بالا برده مى شود، و از آنان سئوال مى شود همان نماز است.
نماز و پایههاى دین
امام باقر علیه السلام فرمود: اسلام بر پنج چیز بنا شده است: نماز، زکات، حجّ، روزه و ولایت اهل بیت علیهم السلام.
مَثَل نـماز
امام باقر علیه السلام فرمود: نمـاز ستون دین است، مثل آن هـمانند ستون خـیمه است که وقـتى اسـتوار باشد میخـها و طنابها پابرجـاست، و هر گاه سـتون آن کـج و شکسته شود هیچکدام از آنها استوار نمى مانند.
نــماز موجبرستگارى
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که بر نمـازهاى پنجگانه محـافـظت و مـراقبت نماید ایـن نـمازها براى او در قـیامت، نـور و وسیـله نجـات او خـواهد بود.
نــماز و نورانیت قلب
رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: نماز هرکس، نورى در دل اوست، پس هر کس خواست، قلبش را نورانى کند.
نمازملاک قبولى اعمال
امام صادق علیه السلام فرمود: نـخسـتین چیزى که از بنده حسـابرسى مى شود نماز است،پس اگر نمـاز پـذیرفته شد اعـمال دیـگرش نیز پـذیـرفته مى شـود، چـنانـچه نمـازش ردّ شـود بـقیّه اعـمال او هم قبول نخـواهد شـد.
نــماز و روش انبیاء
پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله فرمود: نمـاز از آداب (اولیه) دیـن است، و آن مایه خـشنودى خدا، و راه و روش پـیامبران الهى است.
نــماز پرچم اسلام
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: نــماز، پـرچم اســلام اسـت، مـؤمن واقـعى، کـسى اسـت کـه دل بـه آن دهـد و مـراقـب حــدود و آداب و وقــت آن بـاشد.
نماز و کارآئى آن
امام صادق علیه السلام فرمود: فرشته مرگ، شیطان را از کسى که مراقب نماز است دور مى کند، و شهادت بر وحدانیّت خدا، و رسالت پیامبر را در هنگام هولناک مرگ به او تلقین مى کند.
نماز و فرزندان
امام باقر علیه السلام فرمود: هنگامى که فرزندان ما پنج ساله شدند دستور مى دهیم نماز بخوانند، پس شما هم وقتى فرزندانتان به هفت سالگى رسیدند آنها را به نماز دستور دهید.
بخش دوّم:
اهمیت و فضیلت نماز
ارزش نـماز
امام صادق علیه السلام فرمود: یک نماز واجب از بیست حجّ بهتر است، ویک حجّ از صدقه دادن خانه اى پر از طلا بهتر است، آنگونه که آن را صدقه دهند تا آنکه چیزى در آن نماند.
بـرترى نـماز
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش مى کنم چونکه نماز برترین عمل و ستون دین شماست.
اهمیّت نـماز
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: هیچ گاه وقت نماز نمى رسد مگر اینکه فرشته اى در میان مردم ندا مى دهد که: اى مردم بپاخیزید و با نماز خود آتشهائى را که برافروخته اید خاموش کنید.
برکات نماز
امام على علیه السلام فرمود: هنگامى که انسان مشغول نماز است بدن و لباس و هر چه پیرامون اوست خدا را تسبیح مى گویند.
جایـگاه نـماز
رسول گرامى صلى الله علیه و آله فرمود: جایگاه نماز در دین همانند سر است نسبت به بدن.
نماز و پاکى روح
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: نمـازهاى پنجگانه همانند نهر آب گوارائى جلوى درب خانه شـماست چنانکه کسى هر روز خود را پنج بار در آن بشوید هیچـگونه چرکى باقى نـماند.
و نــماز پیمان خداوند
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: خداوند متعال فرمود: [اى پیامبر] بر امّت تو نمازهاى پنجگانه را واجب کردم و با خود پیمان بستم که هر کس مراقب آن نمازها و وقت آنها باشد او را به بهشت داخل کنم و کسى که مراقب آنها نباشد من تعهّدى نسبت به او ندارم.
نماز ویاد خدا
امام باقر علیه السلام فرمود: یاد خدا براى نماز خوانها بالاتر از یاد آنها از خدا است. آیا نمى بینى که خداوند مى فرماید: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم.»
نماز و رحمت خدا
امام على علیه السلام فرمود: هرگاه کسى به نماز مى ایستد، شیطان حسودانه به او مى نگرد، بخاطر آنکه مى بیند رحمت خدا او را فراگرفته است.
نماز و ترک گناه
روایت شده که : جوانى از انصار با رسول خدا صلی الله علیه و آلهنماز مى خواند و مرتکب گناه هم مى شد، این موضوع براى رسول خدا صلی الله علیه و آلهبیان شد. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: نمازش روزى او را از گناهان باز خواهد داشت، سپس طولى نکشید که توبه کرد.
بخش سوّم:
اهمیّت وقت نماز
چگونه و چه وقت نـماز بخوانیم؟
امام صادق علیه السلام فرمود: وقتى نماز واجب مى خوانى آنرا در وقت خودش چنان بخوان که گویا دیگر هرگز به نماز موفّق نمى شوى.
اهمیت وقت نماز
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: خداوند متعال مى فرماید: من تعهّدى نسبت به بنده ام دارم که اگر نماز را در وقتش بپا دارد او را عذاب نکنم و بى حساب او را به بهشت ببرم.
پیامبر صلىاللهعلیهوآله و نماز اوّل وقت
از عایشه نقل شده: بـارها اتفاق افتاد که پیامبر صلی الله علیه و آلهبا ما مشغول صبحت بود، هنـگامى که وقـت نماز مى رسید مشغول و متوجه عظمت خدا مى شد گویا هرگز ما را نمى شناسد و ما هم او را نمى شناسیم.
نماز در وقت
امام صادق علیه السلام فرمود: هنـگامى که بنده اى سر وقت به نماز بایستد و مراقب آن باشد بصـورت پـاره اى نـور سفید بـالا مى رود و مى گـوید: تو مرا حفظ کردى خدا تو را حفظ کند، ولى وقتى نماز را در وقتش نخواند و مراقب آن نباشد آن نماز بصورت لکه سیاه و تاریکى بر مى گردد و مى گوید: مرا ضایع کردى خدا تو را ضایع نماید.
محبوبیت نماز در وقت
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: محبوبترین کارها نزد خدا عبارتست از: نماز در وقت، سپس نیکى به پدر و مادر، بعد جهاد در راه خدا.
بخش چهارم:
سهل انگارى در نماز و ترک آن
سبک شمردن نــماز
رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که نماز را سبک شمارد از من نیست و قسم بخدا او در حوض کوثر بر من وارد نخواهد شد.
تحقیر نماز
امام صادق علیه السلام فرمود: شفاعت ما به کسى که نمازش را سبک بشمارد نمى رسد.
تباه کردن نماز
پیامبراکرم صلى الله علیه و آله فرمود: نمازتان را تباه نکنید، زیرا کسى که نمازش را تباه کند خدا او را با قارون و فرعون و هامان محشور کند.
نماز ناقص و پیامبر صلىاللهعلیهوآله
امام باقر علیه السلام فرمود: هنـگامى که رسول خدا صلی الله علیه و آلهدر مسجد نشسته بود مردى وارد شـد و نمـاز خوانـد، ولى رکوع و سجود آنرا بطور کامل انجام نداد، پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: همانند کلاغ نوک زد، اگر او بمیـرد و نمـازش چنـین باشد با دین غیر دین مـن مـرده است.
سهل انگارى در نـماز
رسول گرامى اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: نماز ستون دین است، پس کسى که عمدا نمازش را ترک کند دینش را خراب کرده است و کسى که به اوقات نماز اهمیّت ندهد داخل «ویل» خواهد شد و «ویل» محلّى در جهنم است. خداوند در قرآن فرمود: «ویل جاى کسانى است که در نمازشان سهل انگارى مى کنند.»
نتیجه ترک نماز
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: نماز را عمدا ترک نکنید، چون کسى که آن را عمدا ترک نماید از قلمرو خدا و رسول او بیرون مى رود.
تـرک نـماز
رسول گرامى صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که نماز راترک نماید در حالیکه نه امید به پاداش آن دارد، و نه ازعذاب آن مى ترسد، من هم اهمیّت نمى دهم که او یهودى بمیرد یانصرانى یا مجوسى.کسى که نماز راترک نماید در حالیکه نه امید به پاداش آن دارد، و نه ازعذاب آن مى ترسد، من هم اهمیّت نمى دهم که او یهودى بمیرد یانصرانى یا مجوسى.
ترک نماز و کفر
پیامبر عظیم الشأن صلى الله علیه و آله فرمود: کسـى که نماز را بدون عذر بجا نیاورد تا وقتش بگذرد، اعمـالش از بـین مى رود، سـپس فرمود: فاصـله بین بنده و کفر، ترک نماز است. (یعنـى کسى که نمـاز را ترک کند کافـر محسـوب مى شـود.)
عاقبت ترک نـماز
رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که نماز را عمدا ترک کند بر درب جهنم، نامش از دوزخیان نوشته مى شود.
بخش پنجم:
آداب و شـرائط پذیرش نـماز
نـماز و شـرائط پذیرش آن
امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند متعال فرمود: نماز کسى را مى پذیرم که:
1 ـ در مقـابل عظمت من فروتنى کند.
2 ـ از خواسته هاى نفسانى بخـاطر من خود را دور کند.
3 ـ روزش را با یاد من بپایان برد.
4 ـ بربندگانم بزرگى نفروشد.
5 ـ به گرسنه غذا دهد.
6 ـ برهنه را بپوشاند.
7 ـ به مصیبت دیده مهربانى کند.
8 ـ غریب را پناه دهد.
میزان قبولى نماز
امام صادق علیه السلام فرمود: کسـى که دوست دارد بداند نمازش پذیرفته شده است یا نه؟ باید ببیند آیا نمازش او را از زشتیها و ناپاکى ها دور کرده است؟ پس به اندازه اى که دور کرده باشد همانقدر از نمازش پذیرفته شده است.
نــماز و ولادت اهلبیت علیهمالسلام
مردى از امام زین العابدین علیه السلامسئوال کرد: ملاک پذیرش نماز چیست؟ امام علیه السلام در پاسخ فرمود: ولایت و دوستى ما [اهل بیت] و برائت از دشمنان ما.
نماز واجب و مستحب
امام باقر علیه السلام فرمود: نـمازى که بـنده بجا مى آورد، گاهى نصف و گاهى یک سوم و گاهى یک چـهارم و گاهى یک پنجـم آن بالا برده مى شـود، پـس بالا بـرده نمى شـود مگر آن نـمازى که با توجّـه قـلبى انجام گـیرد. مـردم مـأمور به انجـام نـمازهاى مستحب شـده اند تا نقص نـماز واجب آنها توسـط مسـتحبات جبران شـود.
نـماز با اذان و اقامه
امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که با اذان و اقامه نماز بخواند دو صف از فرشتگان پشت سر او به نماز مى ایستند، و کسى که با اقامه و بى اذان نماز بخواند بک صف پشت سرش نماز مى گزارند. راوى سئوال کرد: مقدار هر صف چقدر است؟ امام فرمود: حداقلّ آن از مشرق تا مغرب و حداکثر آن بین زمین و آسمان است.
نـماز و دعـا
امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند نمازهاى پنجگانه را در بهترین ساعتها بر شما واجب کرد. بنابراین پس از نمازها (که در بهترین وقتها انجام مى گیرد) دعا کنید.
فقط یه چیزی
اینایی که نوشتی منبعشون چیه؟