شایسته ترین الگو

قرآن کریم
لَقَدْ کانَ لَکُمْ فى رَسولِ اللّه‏ِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُو اللّه‏َ وَ الْیَوْمَ الاْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللّه‏َ کَثیرا؛^(۱)
قطعا رفتار رسول خدا براى شما الگویى شایسته است، براى آنان که به رحمت خدا و روز رستاخیز امید دارند و خدا را بسیار یاد مى ‏کنند.

۱     
پیامبر صلى ‏الله‏ علیه و‏آله :

اِنَّما بُعِثْتُ لاُِتَمِّمَ مَکارِمَ الاَْخْلاقِ؛^(۲)  

من تنها برانگیخته شده‏ام تا اخلاق بزرگوارانه را به کمال رسانم.

۲
امام حسین علیه‏السلام :
کانَ صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏آله ... لا یَحْسَبُ اَحَدٌ مِنْ جُلَسائِهِ اَنَّ اَحَدا اَکْرَمُ عَلَیْهِ مِنْهُ؛^(۳)

پیامبر صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله چنان با هم‏نشینان رفتار مى ‏نمودند که هیچ یک از آنان گمان نمى ‏کرد کسى نزد آن حضرت از وى گرامى‏ تر باشد.

 

۳

امام على علیه السلام :
ـ فى صِفَةِ النَّبىِّ صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله ـ طَبیبٌ دَوّارٌ بِطِبِّهِ قَدْ اَحْکَمَ مَراهِمَهُ وَ اَحْمى (اَمْضى) مَواسِمَهُ یَضَعُ ذلِکَ حَیْثُ الْحَاجَةُ اِلَیْهِ مِنْ قُلوبٍ عَمْىٍ وَ آذانٍ صُمٍّ وَ اَلْسِنَةٍ بُکْمٍ مُتَتَبِّعٌ بِدَوائِهِ مَواضِعَ الْغَفْلَةِ وَ مَواطِنَ الْحَیْرَةِ... ؛^(۴)
امام على علیه ‏السلام :
پیامبر صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله پزشکى بودند که با دانش خود، همواره در میان مردم مى‏ گشتند، مرهم‏هایشان را به خوبى فراهم و ابزار کارشان را آماده مى‏ ساختند و آنها را هرجا که لازم بود، مى‏ گذاردند، در دل‏هاى کور و گوش‏هاى کر و زبان‏هاى گنگ. غفلتگاه‏ها و جایگاه‏هاى حیرت را جستجو و با داروى خود، آنها را درمان مى‏ کردند.

۴

پیامبر صلى الله ‏علیه‏ و‏آله :
ألا اُخْبِرُکُمْ بِاَشبَهِکُم بى؟ قَالوا: بَلى یا رَسولَ اللّه‏ِ. قالَ: اَحسَنُکُم خُلقا وَ اَلیَنُکُم کَنَفا وَ اَبَرُّکُم بِقَرَابَتِهِ وَ اَشَدُّکُم حُبّا لاِِخوانِهِ فى دینِهِ وَ اَصبَرُکُم عَلَى الحَقِّ وَ اَکظَمُکُم لِلغَیظِ وَ اَحسَنُکُم عَفْوا وَ اَشَدُّکُم مِن نَفْسِهِ اِنْصافا فِى الرِّضا وَ الْغَضَبِ؛^(۵)
پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله :
آیا شما را از شبیه‏ ترینتان به خودم با خبر نسازم؟ گفتند: آرى اى رسول خدا! فرمودند: هر کس خوش اخلاق‏تر، نرم‏خوتر، به خویشانش نیکوکارتر، نسبت به برادران دینى ‏اش دوست‏دارتر، بر حق شکیباتر، خشم را فروخورنده ‏تر و با گذشت‏تر و در خرسندى و خشم با انصاف ‏تر باشد.

 

۵
پیامبر صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله :
اَلا اُخْبِرُکُمْ بِاَبْعَدِکُمْ مِنّى شَبَها؟ قَالُوا: بَلى یا رَسولَ اللّه‏ِ. قالَ: اَ لْفاحِشُ الْمُتَفَحِّشُ الْبَذى‏ءُ، اَ لْبَخِیلُ، اَ لْمُخْتَالُ، اَ لْحَقودُ، اَ لْحَسُودُ، اَ لْقاسِى الْقَلْبِ، اَ لْبَعِیدُ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ یُرْجى، غَیْرُ المَاْمونِ مِنْ کُلِّ شَرٍّ یُتَّقى؛^(۶)
پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله :
آیا شما را از کم شباهت‏ترینتان به خودم آگاه نسازم؟ عرض کردند: چرا، اى رسول خدا! فرمودند: زشتگوىِ بى ‏آبروىِ بى ‏شرم، بخیل، متکبر، کینه‏ توز، حسود، سنگدل، کسى
که هیچ امیدى به خیرش و امانى از شرش نیست.

 

۶ 
دیلمى :  کانَ النَّبىُّ صلى ‏الله‏علیه‏و‏آله ... یُسَلِّمُ عَلى مَنِ اسْتَقْبَلَهُ مِنْ کَبیرٍ وَ صَغیرٍ وَ غَنىٍّ وَ فَقیرٍ و لا یُحَقِّرُ ما دُعِىَ اِلَیهِ و لو اِلى خَشفِ التَّمْرِ وَ کانَ خَفیفَ المَؤونَةِ کَریمَ الطَّبیعَةِ، جَمیلَ المُعاشَرَةِ، طَلِقَ الوَجهِ، بَشّاشا من غَیرِ ضِحکٍ، مَحْزونا مِن غَیرِ عَبوسٍ، مُتَواضِعا مِنْ غَیْرِ مَذَلَّةٍ، جَوادا مِن غَیْرِ سَرَفٍ، رَقیقَ القَلبِ، رَحیما بِکُلِّ مُسْلِمٍ... ؛^(۷)

دیلمى : رسول اکرم صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله به هر کس برخورد مى ‏نمودند، از بزرگ و کوچک، ثروتمند و فقیر، سلام مى ‏کردند و اگر به جایى حتى براى خوردن خرمایى خشک دعوت مى ‏شدند، آن را کوچک نمى‏ شمردند. زندگیشان کم هزینه بود، بزرگ طبع، خوش معاشرت و گشاده رو بودند، بى آن‏که بخندند، همیشه متبسم بودند .
بى ‏آن‏که اخمو باشند، محزون بودند، بى ‏آن‏که از خود ذلّتى نشان دهند، متواضع بودند، مى ‏بخشیدند ولى اسراف نمى ‏نمودند، دل نازک و نسبت به تمام مسلمانان مهربان بودند.

 
۷
پیامبر صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏آله :
اِنّا اُمِرْنا مَعاشِرَ الاَنْبیاءِ بِمُداراةِ النّاسِ، کَما اُمِرْنا بِاِقامَةِ الفَرائِضِ؛^(۸)

ما پیامبران ، همان‏گونه که به برپا داشتن واجبات مأمور شده ‏ایم، به مدارا کردن با مردم نیز مأمور شده‏ ایم.

 

۸
در حدیث : 
اِنَّ النَّبىَّ صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله کانَ یُحِبُّ الفالَ الحَسَنَ وَ یَکْرَهُ الطِّیَرَةَ؛^(۹)

پیامبر صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله فال خوب را دوست داشتند و از فال بد، بدشان مى ‏آمد.

 

۹
امام على علیه‏ السلام : 
وَ هُوَ خاتَمُ النَّبیّینَ، اَجْوَدُ النّاسِ کَفّا وَ اَرْحَبُ النّاسِ صَدْرا وَ اَصْدَقُ النّاسِ لَهْجَةً وَ اَوْفَى النّاسِ ذِمَّةً وَ اَلْیَنُهُمْ عَریکَةً وَ اَکْرَمُهُمْ عِشْرَةً مَنْ رَآهُ بدیهَةً هابَهُ وَ مَنْ خالَطَهُ مَعْرِفَةً اَحَبَّهُ یَقولُ ناعِتُهُ: لَمْ اَرَ قَبْلَهُ وَ لا بَعْدَهُ مِثْلَهُ؛^(۱۰)

امام على علیه‏السلام :  او که خاتم پیامبران بود، بخشنده ‏ترین، پرحوصله‏ ترین، راستگوترین، پایبندترین مردم به عهد و پیمان، نرم‏خوترین و خوش مصاحبت‏ترین مردم بود، هر کس بدون سابقه قبلى او را مى‏ دید، هیبتش او را مى ‏گرفت و هر کس با او معاشرت مى ‏نمود و او را مى ‏شناخت دوستدارش مى‏شد و هر کس مى ‏خواست او را تعریف کند، مى ‏گفت: نظیر او را پیش از او و پس از او ندیده‏ ام. 

 

۱۰

اَنَس : کانَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله اِذا فَقَدَ الرَّجُلَ مِنْ اِخْوانِهِ ثَلاثَةَ اَیّامٍ سَأَلَ عَنْهُ، فَاِنْ کانَ غائِبا، دَعا لَهُ وَ اِنْ کانَ شاهِدا زارَهُ وَ اِنْ کانَ مَریضا عادَهُ؛^(۱۱)

رسول اکرم صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله هرگاه یکى از اصحاب خود را سه روز نمى ‏دیدند از حال او جویا مى ‏شدند، آنگاه اگر در سفر بود، دعایش مى ‏کردند و اگر در شهر بود به دیدارش و اگر مریض بود، به عیادتش مى ‏رفتند.

 

۱۱

امام صادق علیه ‏السلام : 
مَا کَلَّمَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله اَلْعِبادَ بِکُنْهِ عَقْلِهِ قَطُّ، قَالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله : اِنّا مَعاشِرَ الاَْنْبیاءِ اُمِرْنا اَنْ نُـکَلِّمَ النّاسَ عَلى قَدْرِ عُقولِهِمْ ؛^(۱۲) 
رسول خدا صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله هرگز با مردم به اندازه عقل خود سخن نگفتند و فرمودند: ما پیامبران مأموریم که با مردم به اندازه عقل و فهمشان سخن بگوییم.

۱۲
 پیامبر صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله :  اَوصانى رَبّى بِسَبعٍ: اَوصانى بِالاِْخلاصِ فِى السِّرِّ وَ الْعَلانیَةِ وَ اَن اَعْفُوَ عَمَّن ظَلَمَنى و اُعْطىَ مَن حَرَمَنى و اَصِلَ مَنْ قَطَعَنى و اَن یَکونَ صَمْتى فِکْرا وَ نَظَرى عِبَرا؛^(۱۳) 
پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله : پروردگارم هفت چیز را به من سفارش فرمود: اخلاص در نهان و آشکار، گذشت از کسى که به من ظلم نموده، بخشش به کسى که مرا محروم کرده، رابطه با کسى که با من قطع رابطه کرده، و سکوتم همراه با تفکّر و نگاهم براى عبرت باشد.

 

۱۳
  پیامبر صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله :
اَقْرَبُکُمْ غَدا مِنّى فِى الْمَوْقِفِ اَصْدَقُکُمْ لِلْحَدیثِ وَ اَدّاکُمْ لِلاَْمانَةِ وَ اَوفاکُمْ بِالْعَهْدِ وَ اَحْسَنُکُمْ خُلْقا وَ اَقْرَبُکُمْ مِنَ النّاسِ؛^(۱۴)

نزدیک‏ترین شما به من در قیامت: راستگوترین، امانتدارترین، وفادارترین به عهد و پیمان، خوش اخلاق‏ترین و نزدیک‏ترین شما به مردم است.

 

۱۴

ابى سعید الخدرى :  کانَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله اَشَدَّ حَیاءً مِنَ العَذراءِ فى خِدْرِها. و کانَ اِذا کَرِهَ شَیئا عَرَفْناهُ فى وَجْهِهِ؛^(۱۵)

رسول اکرم صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله از دختران پشت پرده با حیاتر بودند، و اگر چیزى را دوست نمی‏داشتند، از چهره ‏شان مى ‏فهمیدیم.

 

۱۵
امام حسن مجتبى علیه‏ السلام :
کانَ رَسولُ اللّه‏ صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله فَخْما مُفَخَّما... یَتَـکَلَّمُ بِجَوامِعِ الکَلِمِ فَصْلاً لا فُضولَ فیهِ و لا تَقصیرَ. دمثا، لَیْسَ بِالجافى و لا بِالْمَهینِ تَعظُمُ عِنْدَهُ النِّعْمَةُ و اِنْ دَقَّت لا یَذُمُّ مِنها شَیئا غَیْرَ اَنَّهُ کانَ لا یَذُمُّ ذَواقا و لا یَمدَحُهُ و لا تُغضِبُهُ الدُّنْیا و ما کانَ لَها، فَاِذا تُعوطىَ الحَقّ لَم یَعْرِفهُ اَحَدٌ، و لَم یَقُمْ لِغَضَبِهِ شَى‏ءٌ حَتّى یَنتَصِرَ لَهُ... ؛^(۱۶)

امام حسن مجتبى علیه‏ السلام : رسول اکرم صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله (در نظرها) با شکوه و بزرگوا بودند... سخنانى کوتاه، جامع و بى‏ چون و چرا مى‏ گفتند بدون کم و زیاد، نرم‏خو و مهربان بودند، در حق کسى ظلم نمى ‏کردند، کسى را خوار نمى‏ شمردند، نعمت را اگر چه کم بود، بزرگ مى ‏دانستند و چیزى از آن را نکوهش نمى ‏کردند، از مزه غذا نه بد مى ‏گفتند و نه تعریف مى‏ کردند، دنیا و آنچه به آن مرتبط است ایشان را خشمگین نمى ‏ساخت و هرگاه حقى ضایع مى ‏شد، احدى را ملاحظه نمى‏ کردند و چیزى باعث رفع خشمشان نمى‏ شد، تا آن‏که حق را حاکم
سازند.

 

۱۶

امام على علیه ‏السلام : 
کانَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله لَیَسُرُّ الرَّجُلَ مِنْ اَصحابِهِ اِذا رَآهُ مَغْموما بِالْمُداعَبَةِ وَ کانَ صلى‏ الله ‏علیه ‏و‏آله یَقولُ: اِنَّ اللّه‏َ یُبْغِضُ الْمُعَبِّسَ فى وَجْهِ اِخْوانِهِ؛^(۱۷)

هرگاه رسول اکرم صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله یکى از اصحاب خود را غمگین مى ‏دیدند، با شوخى او را خوشحال مى ‏کردند و مى ‏فرمودند: خداوند، کسى را که با برادران (دینى) اش با ترشرویى و چهره عبوس روبرو شود، دشمن مى‏ دارد.

 

۱۷ 
امام صادق علیه‏ السلام :

کانَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله یُداعِبُ وَ لا یَقولُ اِلاّ حَقّـا؛^(۱۸)

رسول اکرم صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله شوخى مى‏کردند ولى جز حقّ چیزى نمى ‏گفتند.

 

۱۸

پیامبر صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله : 
خَمْسٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلینَ: اَْلْحَیاءُ وَ الْحِلْمُ وَ الْحِجامَةُ وَ السِّواکُ وَ التَّعَطُّرُ؛^(۱۹)

پنج چیز از سنت پیغمبران است: حیا، بردبارى، حجامت کردن، و مسواک و عطر زدن.

 

۱۹

عن زید بن ثابت: 
کُنّا اِذا جَلَسْنا اِلَیْهِ صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله اِنْ اَخَذْنا فى حَدیثٍ فى ذِکْرِ الآخِرَةِ اَخَذَ مَعَنا و اِنْ اَخَذنا فى ذِکْرِ الدُّنْیا اَخَذَ مَعَنا و اِنْ اَخَذنا فى ذِکرِ الطَّعامِ وَ الشَّرابِ اَخَذَ مَعَنا؛^(۲۰)

عن زید بن ثابت: هرگاه با رسول اکرم صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله مى ‏نشستیم، اگر در مورد آخرت صحبت مى‏ کردیم، ایشان هم با ماهمان سخن را مى ‏گفتند و اگر در مورد دنیا صحبت مى‏کردیم، ایشان هم‏چنین مى ‏کردند و اگر در مورد خوردنى و نوشیدنى صحبت مى ‏کردیم، ایشان هم با ما هم‏سخن مى ‏شدند.

 

۲۰
پیامبر صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله :  اَکْرَمُ اَخلاقِ النَّبیّینَ وَ الصِّدّیقینَ وَ الشُهَداءِ وَ الصّالِحینَ التَّزاوُرُ فِى اللّه‏ِ؛^(۲۱) 
بزرگوارانه ‏ترین اخلاق پیامبران، صدیقین (انسان‏هاى راستین) شهدا و صالحین، دیدار یکدیگر براى خداست.

 

۲۱
پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله :

لا یُـبَلِّغُنى اَحَدٌ مِنْکُم عَنْ اَحَدٍ مِن اَصحابى شَیئا، فَاِنّى اُحِبُّ اَنْ اَخْرُجَ اِلَیکُم و اَنَا سَلیمُ الصَّدرِ؛^(۲۲)

کسى از شما حق ندارد از هیچ یک از یارانم چیزى به من بگوید؛ زیرا دوست دارم در حالى که چیزى از شما در دلم نیست به سویتان بیایم.

 

۲۲
امام صادق علیه ‏السلام :

اِنَّ اللّه‏َ عَزَّوَجَلَّ لَمْ یَبْعَثْ نَبیّا اِلاّ بِصِدْقِ الْحَدیثِ وَ اَداءِ الاَْمانَةِ اِلَى الْبَرِّ وَ الْفاجِرِ؛^(۲۳)

خداوند عزوجل هیچ پیامبرى را نفرستاد، مگر به راستگویى و برگرداندن امانت به نیکوکار و بدکار .

 

۲۳

امام کاظم علیه ‏السلام :

اِنَّ رَسولَ اللّه‏ِ صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله کانَ اِذا اَتاهُ الضَّیْفُ اَکَلَ مَعَهُ وَ لَمْ یَرْفَعْ یَدَهُ مِنَ الْخِوانِ حَتّى یَرْفَعَ الضَّیْفُ یَدَهُ؛^(۲۴)

رسول خدا صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله هرگاه میهمان داشتند، با او غذا مى‏ خوردند و دست از سفره و غذا نمى ‏کشیدند، تا آن‏که میهمان دست از غذا خوردن بکشد.

 

۲۴

امام على علیه‏ السلام :

کانَ صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله لا یَذُمُّ اَحَدا وَ لا یُعَیِّرُهُ وَ لا یَطْلُبُ عَثَراتِهِ وَ لا عَوْرَتَهُ وَ لا یَتَـکَلَّمُ اِلاّ فیما رَجا ثَوابَهُ؛^(۲۵)

رسول خدا صلى‏ الله ‏علیه و‏آله ، هرگز بدگویى کسى را نمى ‏کردند، سرزنش نمى ‏نمودند و در پى لغزش‏ها و اسرار دیگران نبودند و [درباره دیگران]، چیزى جز خیر (خوبى) نمى‏ گفتند.
 

۲۵
داود بن الحصین: فى صِفَةِ النَّبىِّ صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله کانَ رَجُلاً اَفْضَلَ قَوْمِهِ مُروءَةً وَ اَحْسَنَهُمْ خُلْقا وَ اَکْرَمَهُمْ مُخالَطَةً وَ اَحْسَنَهُمْ جِوارا وَ اَعْظَمُهُمْ حِلْما وَ اَمانَةً وَ اَصْدَقَهُمْ حَدیثا وَ اَبْعَدَهُمْ مِنَ الْفُحْشِ وَ الاَْذى وَ ما رُئِىَ مُلاحیا وَ لا مُماریا اَحَدا حَتّى سَمّاهُ قَوْمُهُ الاَْمینَ لِما جَمَعَ اللّه‏ُ لَهُ مِنَ الاُْمورِ الصّالِحَةِ فیهِ فَلَقَدْ کانَ الْغالِبُ عَلَیْهِ بِمَکَّةَ الاَْمینَ؛^(۲۶)

داود بن الحصین:  رسول اکرم صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله ، از همه قوم خود جوانمردتر، خوش ‏اخلاق‏تر، خوش برخوردتر، همسایه دارتر، بردبارتر، امانتدارتر، راستگوتر، و از بد زبانى و آزاررسانى به دورتر بودند. هرگز دیده نشد که با کسى پرخاش و مجادله کنند. خداوند صفات پسندیده را در آن حضرت جمع کرده بود، تا جایى که قومش او را امین نامیدند و در مکه غالبا با لقب امین از ایشان یاد مى ‏شد.

 

۲۶
امام على علیه‏السلام :

کانَ النَّبىُّ صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله اِذا سُئِلَ شَیئا فَاِذا اَرادَ اَنْ یَفْعَلَه ُقالَ: نَعَم وَ اِذا اَراد اَنْ لا یَفْعَلَ سَکَتَ و کانَ لا یَقول لِشَى‏ءٍ لا... ؛^(۲۷)

هرگاه از رسول اکرم صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله چیزى تقاضا مى ‏شد، اگر ایشان آن را می‏خواستند انجام دهند، مى ‏فرمودند: بله و اگر نمى ‏خواستند انجام دهند، سکوت مى ‏نمودند و هیچ‏گاه ایشان براى چیزى نه نمى ‏گفتند.

 

۲۷
پیامبر صلى‏ الله‏ علیه ‏و‏آله :

اُمِرْتُ اَن آخُذَ الصَّدَقَةَ مِن اَغْنیاءِکُم فَاَرُدَّها فى فُقَراءِکُم؛^(۲۸)

من مأمورم که صدقه (و زکات) را از ثروتمندانتان بگیرم و به فقرایتان بدهم.

 

۲۸
پیامبر صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله :

اَمَرَنى رَبّى بِسَبْعِ خِصالٍ: حُبِّ المَساکینِ وَ الدُّنُوِّ مِنْهُم و اَنْ أکثِرَ مِن «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللّه‏» وَ اَنْ اَصِلَ بِرَحِمى و اِن قَطَعَنى و اَن اَنظُرَ الى مَن هُوَ اَسفَلُ مِنّى و لا اَنْظُرَ اِلى مَنْ هُوَ فَوقى و اَن لا یَأخُذَنى فِى اللّه‏ِ لَومَةُ لائِمٍ و اَنْ اَقولَ الحَقَّ وَ اِنْ کانَ مُرّا و اَن لا اَسْاَلَ اَحَدا شَیئا؛^(۲۹)

پیامبر صلى الله علیه‏ و‏آله :  پروردگارم مرا به هفت خصلت امر نموده است: دوست داشتن بینوایان و نزدیک شدن به آنها، ذکر لا حول و لا قوة الا باللّه‏ را بسیار گفتن، با خویشاوندان رابطه برقرار کردن؛ هر چند آنان قطع رابطه کنند، [و در مسائل مادى]، به پایین‏تر از خود نگاه کنم نه به بالاتر، در راه خدا سرزنش ملامتگران را به خود نگیرم، حق را بگویم اگر چه تلخ باشد و از کسى چیزى نخواهم.

 

۲۹

فى المناقب لابن شهر آشوب :

کانَ النَّبىّ صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله قَبْلَ المَبْعَثِ مَوصوفا بِعِشرینَ خَصلَةً مِن خِصالِ الاَنْبیاءِ لَوِ انْفَرَدَ واحِدٌ بِاَحَدِها لَدَلَّ عَلى جَلالِهِ فَکَیْفَ مَنِ اجْتَمَعَت فیهِ؟! کانَ نَبیّا اَمینا، صادِقا، حاذِقا، اَصیلاً، نَبیلاً، مَکینا، فَصیحا، عاقِلاً، فاضِلاً، عابِدا، زاهِدا، سَخیا، کمیا، قانِعا، مُتَواضِعا، حَلیما، رَحیما، غَیورا، صَبورا، مُوافِقا، مُرافِقا، لَمیُخالِطْ مُنَجِّما وَ لا کاهِنا و لا عَیافا؛^(۳۰)

در مناقب ابن شهر آشوب : رسول اکرم صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله پیش از مبعوث شدن، بیست خصلت از خصلت‏هاى پیامبران را دارا بودند، که اگر کسى یکى از آنها را داشته باشد، دلیل عظمت اوست؛ چه رسد به کسى که همه آنها را دارا باشد، آن حضرت پیامبرى امین، راستگو، ماهر، اصیل، شریف، استوار، سخنور، عاقل،
 با فضیلت، عابد، زاهد، سخاوتمند، دلیر و با شهامت، قانع، متواضع، بردبار، مهربان، غیرتمند، صبور، سازگار، و نرم‏خو بودند و با هیچ منجّم (قائل به تأثیر ستارگان)، غیب‏گو و پیش‏گویى هم‏نشین نبودند.

 

۳۰
پیامبر صلى‏ الله ‏علیه ‏و‏آله :

اِنْ قَدَرتَ اَن تُصْبِحَ و تُمسى و لَیْسَ فى قَلبِکَ غَشٌّ لاَِحَدٍ فَافعَل و ذلِکَ مِن سُنَّتى و مَنْ أحیى سُنَّتى فَقَد اَحیانى و مَن اَحیانى کانَ مَعى فِى الجَنَّةِ؛^(۳۱)

تا مى ‏توانى بکوش که صبح و شب در قلبت (حتّى) قصد فریب و نیرنگ کسى نباشد؛ چرا که این از سنّت‏هاى من است و کسى که سنّتم را زنده کند، مرا زنده کرده است و کسى که مرا زنده کند، در بهشت با من خواهد بود.

 

۳۱
طبرسى :
... و کانَ مِن فِعْلِهِ صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله اِذا لَبِسَ الثَّوبَ الجَدیدَ حَمِدَ اللّه‏َ ثُمَّ یَدعو مِسکینا فَیُعطیهِ القَدیمَ، ثُمَّ یَقولُ: ما مِن مُسلِمٍ یَکسو مُسلِما مِن شَمْلِ ثیابِهِ ـ لا یَکْسوهُ اِلاّ لِلّهِ عزَّوَجَلَّ ـ الاّ کانَ فى ضَمانِ اللّه‏ِ عزَّوَجَلَّ و حِرزِهِ و خَیْرِهِ و اَمانِهِ حَیّا و مَیّتا؛^(۳۲)

طبرسى :  هر وقت رسول اکرم صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله لباس جدیدى مى ‏پوشیدند، خداوند را سپاس مى ‏گفتند و سپس بینوایى را مى‏خواستند و لباس قدیمشان را به او مى ‏دادند و مى ‏فرمودند:
مسلمانى که فقط براى رضایت خداوند عزوجل، لباس کهنه خود را به مسلمان فقیرى بدهد، تا هنگامى که لباس به تن آن فقیر است، در پناه و خیر و ضمانت خداوند است، چه زنده بماند و چه بمیرد.

 

۳۲
امام کاظم علیه‏ السلام :  کانَ النَّبىُّ صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله اِذا اَصْبَحَ مَسَحَ عَلى رُؤوسِ وُلْدِهِ وَ وُلْدِ وُلْدِهِ؛^(۳۳)  هرگاه صبح مى‏ شد پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله دست نوازش
بر سر فرزندان و نوه‏ هاى خود مى ‏کشیدند .

۳۳

پیامبر صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله :  نَحْنُ قَوْمٌ لا نَأکُلُ حَتّى نَجوعَ وَ اِذا اَکَلْنا لا نَشْبَعُ؛^(۳۴)
 ما قومى هستیم که تا گرسنه نشویم غذا نمى ‏خوریم و تا سیر نشده ‏ایم دست از غذا مى ‏کشیم.

 

۳۴
  امام صادق علیه ‏السلام : 
الاَکْلُ عِندَ اَهلِ المُصیبَةِ مِن عَمَلِ الجاهِلیَّةِ وَ السُّنَّةُ البَعْثُ اِلَیْهِم بِالطَّعامِ؛^(۳۵)

غذا خوردن نزد مصیبت ‏زدگان و با خرج آنان، از رفتارهاى جاهلیت است و سنّت پیامبر صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله  فرستادن غذا براى مصیبت ‏زدگان است.

 

۳۵ 
پیامبر صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏آله :

خَیْرُکُم خَیْرُکُم لِنِسائِهِ و اَنَا خَیْرُکُم لِنِسائى؛^(۳۶)

بهترین شما کسى است که براى زنان خود بهتر باشد و من بهترین شما براى زن خود هستم.

 

۳۶ 
امام على علیه ‏السلام :

کانَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله لا یُؤْثِرُ عَلَى الصَّلاةِ عَشاءً وَ لا غَیْرَهُ وَ کانَ اِذا دَخَلَ وَقْتُها کَاَنـَّهُ لا یَعْرِفُ اَهْلاً وَ لا حَمیما؛^(۳۷)

رسول اکرم صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله چیزى مثل شام و غیر آن را بر نماز مقدم نمى ‏داشتند و هنگامى که وقت نماز مى‏ رسید، گویى که هیچ یک از اهل خانه و دوستان را نمى ‏شناختند.

 

۳۷

الغزالى فى احیاء العلوم :

کانَ صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله لا یَجْلِسُ اِلَیهِ اَحَدٌ و هُوَ یُصَلّى اِلاّ خَفَّفَ صَلاتَهُ و اَقْبَلَ عَلَیهِ فَقالَ: اَ لَکَ حاجَةٌ؟ فَاِذا فَرَغَ مِنْ حاجاتِهِ عادَ اِلى صَلاتِهِ؛^(۳۸)

هرگاه رسول اکرم صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله نماز مى‏ خواندند و کسى نزد ایشان مى‏ نشست، ایشان نماز خود را کوتاه مى‏ کردند و به او رو مى ‏نمودند و مى ‏فرمودند: آیا خواسته‏ اى دارى؟ و بعد از آن‏که حاجت او را برآورده مى‏ کردند، به نماز بر مى‏ گشتند.

 

۳۸

امام رضا علیه‏ السلام :

اِنّا اَهلُ بَیْتٍ نَرى وَعدَنا عَلَینا دَینا کَما صَنَعَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله ؛^(۳۹)  ما اهل بیت، وعده‏ هاى خود را براى خودمان، بدهى و دِین حساب مى ‏کنیم، چنانکه رسول اکرم صلى ‏الله‏ علیه و‏آله چنین مى ‏کردند.

 

 

۳۹

امام على علیه ‏السلام :

کُنّا اِذَا احْمَرَّ الْبَاْسُ وَ لَقِىَ القَومُ الْقَوْمَ اتَّقَیْنا بِرَسولِ اللّه‏ِ صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله فَما یَکونُ اَحَدٌ اَقْرَبَ اِلَى الْعَدُوِّ مِنْهُ ؛^(۴۰)

وقتى که آتش جنگ بر افروخته مى ‏شد و دو لشکر به هم مى ‏رسیدند، به پیامبر پناهنده مى ‏شدیم و کسى نبود که از آن حضرت به دشمن نزدیک‏تر باشد.

 

۴۰

عایشه : ما کانَ خُلْقٌ اَبْغَضَ اِلى رَسولِ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله مِنَ الْکَذِبِ وَ مَا اطَّـلَعَ مِنْهُ عَلى شَىْ‏ءٍ عِنْدَ اَحَدٍ مِنْ اَصْحابِهِ فَیَبْخَلُ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ حَتّى یَعْلَمَ اَنْ اَحْدَثَ تَوْبَةً؛^(۴۱)

هیچ صفتى نزد رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله منفورتر از دروغ نبود و هر گاه مطلع مى شدند یکى از اصحابشان دروغى گفته است، به او بى ‏اعتنایى مى‏ کردند تا آن‏که مى‏ فهمیدند توبه کرده است.
 

---

۱.سوره احزاب، آیه ۲۱.
۲.بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۳۸۲.
۳.عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۸۴ .
۴.نهج البلاغه، از خطبه ۱۰۸.
۵.کافى، ج ۲، ص ۲۴۰، ح ۳۵ .
۶.کافى، ج ۲، ص ۲۹۱، ح ۹ .
۷.ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۱۱۵.
۸.امالى طوسى، ص ۵۲۱.
۹.مکارم الاخلاق، ص ۳۵۰.
۱۰.بحارالأنوار، ج ۱۶، ص ۱۹۰ .
۱۱.مکارم الاخلاق، ص ۱۹.
۱۲.کافى، ج ۱ ، ص ۲۳ .
۱۳.کنزالفوائد، ص ۱۸۴ .
۱۴.امالى طوسى، ص ۲۲۹ .
۱۵.مکارم الأخلاق، ص ۱۷ .
۱۶.عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۸۳ .
۱۷.رسائل شهید ثانى، ص ۳۲۶ .
۱۸.مستدرک الوسائل، ج ۸ ، ص ۴۰۸.
۱۹.نهج الفصاحه، ح ۱۴۶۳ .
۲۰.مکارم الاخلاق، ص ۲۱.
۲۱.دعائم الاسلام، ج ۲، ص ۱۰۶ .
۲۲.مکارم الاخلاق، ص ۱۷ .
۲۳.کافى، ج ۱، ص ۱۰۴، ح ۱ .
۲۴.کافى، ج ۶، ص ۲۸۶ .
۲۵.عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۸۴ .
۲۶.الطبقات الکبرى، ج ۱ ، ص ۱۲۱.
۲۷.بحارالأنوار، ج ۹۳، ص ۳۲۷.
۲۸.مستدرک الوسائل، ج ۷، ص ۱۰۵ .
۲۹.الاصول الستة عشر، ص ۷۵.
۳۰.المناقب لابن شهر آشوب، ج ۱، ص ۱۲۳.
۳۱.سنن ترمذى، ج ۴، ص ۱۵۱.
۳۲.مکارم الاخلاق، ص ۳۶ .
۳۳.عدة الداعى، ص ۷۹.
۳۴.سنن النبى، ص ۲۲۶.
۳۵.من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۸۲.
۳۶.من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۴۴۳.
۳۷.مجموعه ورام، ج ۲، ص ۷۸.
۳۸.سنن النبى، ص ۲۹۴.
۳۹تحف العقول، ص ۴۴۶.
۴۰.مکارم الاخلاق، ص ۱۸.
۴۱.الطبقات الکبرى، ج ۱، ص ۳۷۸.

http://www.hadith.net/n62-e1246.html