لیله الرغائب

علت نامگذاری شب جمعه اول ماه رجب به لیله الرغائب

در دین مبین اسلام میان شب ها و روز های سال، ایام و اوقاتی وجود دارند که نسبت به آن ها توجّه و تأکید خاصی شده است و حتی برای آن ها اعمالی نیز آمده است و ارزشمندی بعضی از ایام و لیالی مورد اتفاق همه مسلمین است مانند شب و روز مبعث ولی بعضی از این زمان ها به عقیده گروه یا مذهبی خاصّ از مسلمانان دارای بار ارزشی هستند و لیلة الرغائب از جمله شب هایی است که از نظر شیعه یکی از شب های ارزشمند و پر فضیلتی است که برای آن اعمالی نیز برشمرده اند.
علّت این که این شب را لیلة الرغائب (در میان مردم معروف به شب آرزوها) می گویند این است که این شب از نظر شیعه یکی از شبهائی است که نزد خداوند از فضیلت خاصّی برخوردار است و در روایات اهل بیت ـ علیهم السلام ـ بر پاسداشت آن شب تأکید زیادی شده است به عنوان مثال در روایتی از پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ در فضیلت این شب نقل شده است که حضرت فرمود: از شب جمعه اول ماه رجب غفلت نکنید همانا آن شب شبی است که ملائکه آن شب را لیلة الرغائب می نامند و در آن شب وقتی یک سوم شب گذشت هیچ ملکی در آسمان و زمین باقی نمی ماند مگر این که در کعبه و حوالی آن جمع می شوند و خداوند خطاب به آن ها می فرماید: ای ملائکه های من هر چه می خواهید از من بخواهید و ملائکه می گویند: ای خدای ما حاجت ما از تو این است که روزه گیرندگان ماه رجب را ببخشی و خداوند در جواب آن ها می فرماید: این کار را انجام دادم.[1] و روایات دیگری که در این مورد وجود دارند که همه این ها اهمیّت این شب را می رسانند و برای این شب اعمال خاصّی ذکر شده است به عنوان مثال در روایتی پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ پس از توصیف شب رغائب فرمودند: امّا کسی که روز پنج شنبه اوّل ماه رجب را روزه می گیرد و سپس بین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز بخواند و بعد از فراغت از نماز هفتاد مرتبه صلوات بفرستد و بگوید: اللهم صلّ علی محمد و علی آله و سپس سجده کند و در سجده هفتاد مرتبه بگوید: سبّوح قدوس رب الملائکه و الروح و سپس سر از سجده بردارد و بگوید: ربّ اغفر و ارحم و تجاوز عمّا تعلم، إنّک انت العلّی الأعظم و سپس دوباره به سجده رود و هفتاد مرتبه بگوید: سبوح قدّوس ربّ الملائکه و الرّوح و بعد از آن در سجده حاجت خود را بطلبد انشاء الله بر آورده می شود.[2]
و در روایت آمده که در هر یک از نماز یک بار حمد، سه بار سوره قدر و دوازده بار سوره توحید خوانده شود و در ادامه حضرت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ چنین می فرماید که: قسم به کسی که نفس من به دست اوست عبدی یا کنیزی نیست که این نماز را بخواند مگر این که جمیع گناهان او بخشیده می شود هر چند که به اندازه زبد دریا باشد و شفاعت می کند روز قیامت هفتصد نفر از اهل بیت خود را که مستحق آتش هستند.[3] و هر کس این نماز را بگذارد و چون شب اوّل قبر او شود حق تعالی ثواب این نماز را به سوی او به صورتی نیکو و رویی گشاده می فرستد و با زبان فصیح به او می گوید: ای حبیب من بشارت باد تو را که نجات یافتی از هر شدت و سختی، گوید: تو کیستی؟ به خدا سوگند که من رویی بهتر از روی تو ندیدم و کلامی شیرین تر از کلام تو نشنیده ام و بوئی بهتر از بوی تو نبوئیدم، گوید: من ثواب آن نمازم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال بجا آوردی امشب به نزد تو آمدم تا حقّ تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود من سایه بر سر تو خواهم افکند در عرصه قیامت پس خوشحال باش که هرگز خیر از تو معدوم نخواهد شد.[4]
و در کتب فقهی و رساله های عملیّه شیعه و کتاب های اخلاقی، همه از نماز شب رغائب به عنوان یکی از نمازهای مستحبّی یاد کرده اند که همه این ها فضیلت لیلة الرغائب در نزد خداوند را می رساند.
نتیجه: علّت این که شب جمعه اول ماه رجب را لیلة الرغائب نامیده اند این است که این شب از اهمیت و فضیلت زیادی برخوردار است و برای آن شب، اعمالی ذکر شده است که هر کس آن ها را به جا بیاورد إن شاء الله حاجت های او برآورده خواهد شد و این شب از شب های معدودی است که از اهمیت و فضیلت خاصّی برخوردار است.

پی نوشت ها:
[1]. حرّ عاملی، وسائل الشیعه ، بیروت، ج5، ص232.
[2]. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، قم، انتشارات آیین دانش، ص255، 256.
[3]. حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج5، ص233.
[4]. عباس قمی، مفاتیح الجنان، قم، انتشارات آیین دانش، ص256.

اندیشه قم