چهل حدیث « قرآن »

مقـدمـه

0

«هذا بَیانٌ لِلنّاسِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظةٌ لِلْمُتَّقینَ»
این (کتاب خدا و آیات قرآنى) حجّت و بیانى است براى عموم مردم و راهنما و پندى براى پرهیزگاران.
در مقدمه «چهل حدیث قرآن» بجاست که اندکى درباره قرآن سخن گفته شود، امّا دشوارترین کار، همین است که بشر خاکى و قلمها و بیانهاى ناتوان بشرى، بخواهد در باره کلام آسمانى خداوند، سخن بگوید.
راستى قرآن چیست؟
حتى اگر آنچه را در آیاتِ خود قرآن، درباره «کلام اللّه » مى خوانیم، برشماریم، مقاله اى مبسوط خواهد شد. تا چه رسد به دریایى موّاج از احادیث رسول خدا و اهل بیت (علیهم السلام) که در باره قرآن و حقیقت و ابعاد گوناگون آن بیان فرموده اند. براستى که انتخاب یک آیه و چهل حدیث، از این گنجینه ژرف و بى پایان دشوار است.
تعبیراتى که در متن احادیث در باره وحى الهى و قرآن به کار رفته، بسیار ژرف و زیبا و دلنشین و جامع است.
آنچه در زیر مى آید، توصیفاتى است که از متن روایاتِ قرآنى برگرفته شده است. به فرموده اولیاء دین، قرآن، کلام خدا و کتاب خداست، نور درخشنده الهى و تجلّیگاه خداست، نشان دهنده راه خدا، ریسمان محکم الهى، قانون پروردگار، نسخه شفابخش و نشانه لطف خداوند به بشر است. قرآن، آیتى از عظمت و بزرگوارى خدا و معجزه جاوید اوست.
قرآن، پرچم نجاتبخش، کتاب عبرت و آموزش و بیان و تبیان است. قرآن، کتاب هدایت و ارشاد است.
کتاب بشارت و انذار، توحید و موعظه، آگاهى و اخلاق است. نورى است بى ظلمت، هدایتى است بى گمراهى و گنجى است بى پایان.
قرآن، کتاب علم و احکام و تاریخ و تحلیل تاریخى است. کتاب سیاست و حکومت، شعور و تدبّر و تفکّر است.
کتاب صلح وجهاد، کتاب مبدأ و معاد، کتاب ایمان و اعتقاد است. مونس انسان در تاریکیهاى جهل و هادى انسان در بیراهه هاى زندگى است.
کتاب میزان، قسط، عدل، حق، یقین، راه راست و صراط مستقیم است. حالات گذشتگان را براى عبرت آیندگان بازمى گوید.
به عمل کنندگان «مؤمن» و «صالح»، وعده فلاح و رستگارى و عزّت و سربلندى مى دهد. کتاب دعوت و رشد، تقوا و صلاح، حیات و خلود است.
کتاب ظاهر و باطن،
کتاب دنیا و آخرت، کتاب طبیعت و ماوراء طبیعت، غیب و شهود، خدا و مردم است.
اسوه و الگوى خصال نیک و اعمال شایسته و امر به معروف و نهى از منکر و عبرت و اعتبار است. راه به سوى بهشت را مى نماید و از راه دوزخ باز مى دارد.
استوارترین راه و صراطى است که خداوند به آن دعوت نموده است. کتاب دین و سنّت هاى جاودان الهى است.
کتاب اخلاق و عرفان و فقه و قانون است. کتاب فصاحت و بلاغت و حکمت و حکومت است.
کتاب «انسان» است. و راهى به سوى جبروت و ملکوت نشان مى دهد.
انیس تنهاییها و مونس وحشتهاى انسان است. آرى ... دهها عنوان دیگر مى توان برشمرد، که هر یک گوشه اى از عظمت و عمق و تعالیم و مفاهیم این کتاب مقدس و معجزه ماندگار حضرت رسالت را نشان مى دهد.
امید است که توفیق خدایى شامل شود، تا با «قرائت»، «آموزش»، «شناخت»، «فهم» و «عمل» به این کتاب آسمانى، در مسیر سعادت و کمال قرار گیریم.

بخش اوّل:

اهمیت و جایـگاه قـرآن

هدایت و قرآن

1 قال رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «اِنّى تَرَکْتُ فیکُمْ اَمْرَیْنِ لَنْ تَضِّلُّوا ما اِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِما: کِتابَ اللّه وَ اَهْلَ بَیْتى».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آلهفرمود: من دو چیز در میان شما باقى گذاشتم، تا وقتى که به آن دو چنگ زنید هرگز گمراه نخواهید شد: یکى قرآن، دیگرى خاندانم.

بـرتـرى قـرآن

2 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «فَضْلُ القُرآنِ عَلى سائِرِ الْکَلامِ کَفَضْلِ اللّه ِ عَلى خَلْقِهِ».

رسول خدا صلی الله علیه و آلهفرمود: بـرترى قـرآن بر سـایر سخـنها هـمانند برترى خدا بر مخـلوقات اوسـت.

احتـرام قـرآن

3 قالَ رسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «اَلْقُـرآنُ اَفْضَلُ شَى ءٍ دُونَ اللّه ِ، فَمَنْ وَقَرَّ القُرآنَ فَقَدْ وَقَرَّ اللّه َ وَ مَنْ لَمْ یُوَقِّرِ القُرآنَ فَقَدْ اِسْتَخَفَّ بِحُرْمَةِ اللّه ِ، حُرْمَةُ الْقُرآنِ عَلَى اللّه ِ کَحُـرْمَةِ الوالِدِ عَلى وَلَدِهِ».

رسـول اکرم صلی الله علیه و آلهفرمود: قـرآن جز خـدا بهترین و برترین چیـزهاست، کسى که احـترام قـرآن را نـگهدارد به خدا احـترام کرده است، و کسـى که حـرمت قـرآن را نـگه ندارد نسبت به خدا بى حرمتى کرده اسـت، احـترام به قـرآن در پیشـگاه الهى هـمانند احتـرام پـدر بر فـرزند اسـت.

رمـز جاودانگى قــرآن

4 عَنِ الرِّضا عَنْ اَبیه علیهماالسلاماِنَّ : «رَجُلاً سَأَلَ اَبا عَبدِاللّه ِ علیه السلام مـا بـالُ القُـرآنِ لا یَزْدادُ عِنْـدَ النَشْـرِ وَالـدِراسةِ اِلاّ غَضـاضَةً؟ فَقـالَ: لاَنَّ اللّه َ تبارَکَ وَ تَعـالى لَمْ یَجْعَـلْهُ لِزَمـانٍ دوُنَ زمانٍ وَ لا لِناسٍ دُونَ نـاسٍ، فَـهُوَ فى کُلِّ زَمـانٍ جَدیدٌ، وَ عِنْدَ کُلِّ قَـوْمٍ غَضٌّ اِلى یَـومِ القیـامَةَ».

امام هشتم علیه السلام از امام کاظم علیه السلام نقل مى کند که فرمود: مردى از امـام صادق علیه السلامپـرسید چگونه است که قـرآن هـر چه خـوانده و منتشـر مى شـود جز بر تازگى و طـراوتش افـزوده نمى شـود؟ امام صـادق علیه السلام فرمود: زیرا خـداوند آنرا براى زمان و مردم خـاصى قرار نـداده اسـت، بنـابراین در هر عصـرى نو، پیـش هر ملتى تا روز قیـامت تازه و شـاداب اسـت.

رهـبرى قـرآن

5 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «عَلَیکُمْ بِـالْقُرآنِ فَاتَّخِذُوهُ اِمـامـاً وَ قائِداً، فَاِنَّهُ کَلامُ رَبِّ العالَمینَ الَّذى هُوَ مِنْهُ وَ اِلَیْهِ یَعُودُ، فَآمِنوُا بَمُتَشابِهِهِ وَ اعْتَبِروُا بِاَمْثالِهِ».

پیامبر گرامى اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: بر شما باد قرآن، پس آنرا رهبر و پیشواى خود قرار دهید، زیرا آن، سخن پروردگار جهانیان است. از طرف اوست و بسوى او برمى گردد، بنابراین به متشابهات آنها هم ایمان آورید و از ضرب المثلهاى آن پند گیرید.

محتواى قـرآن

6 قالَ عَلىُّ علیه السلام: «فىِ القُرآنِ نَبَأُ ما قَبْلَکُمْ، وَ خَبَرُ ما بَعْدَکُمْ، وَ حُکْمُ ما بَیْنَکُمْ».

امام على علیه السلام فرمود: تـاریخ گـذشتگان و آیـندگان و بـرنامه زنـدگى شـما در قـرآن اسـت.

شـفاى قـرآن

7 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «عَلَیْکُمْ بِالقُرآنِ فَاِنَّهُ الشِّفاءُ النافِعُ، وَ الدَّواءُ الْمُبارَکُ وَ عِصْمَةٌ لِمَنْ تَمَسَّکَ بِهِ، وَ نَجاةٌ لِمَنْ تَبِعَهُ».

پیامبر بزرگوار صلی الله علیه و آله فرمود: بر شما باد به قرآن، چون قرآن، شفاى سودمند، و داروى پربرکت است و نگهبان کسى است که به آن چنگ مى زند، و نجاتبخش کسى است که از آن پیروى کند.

نـور قـرآن

8 قالَ الحَسَنُ بنُ عَلى علیه السلام: «اِنَّ هذَا القُرآنَ فیهِ مَصابیحُ النُّورِ وَ شِفاءٌ لِلْصُّدُورِ».

امام حسن مجتبى علیه السلام فرمود: در این قـرآن چراغـهاى روشـن (هـدایت) و داروى شـفابخش دلهـاست.

مـیزان بـودن قــرآن

9 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «اَیُّهَا النّاسُ ما جاءَکُمْ عَنّى یُوافِقُ کِتابَ اللّه ِ فَاَ نَا قُلْتُهُ وَ ما جاءَکُمْ بِخِلافِ القُرآنِ فَلَمْ اَقُلْهُ».

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: اى مردم آنچه از من براى شما نقل مى شود چنانچه هماهنگ با قرآن بود بدانید گفتار من است و اگر مخالف با محتواى قرآن بود گفته من نیست.

بخش دوّم:

حاملان قرآن و مسئولیت آنان

شرافت قرآنیان

10 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «اَشرافُ اُمَّتى حَمَلَةُ القُرآنِ وَ اَصْحابُ اللَّیْلِ».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آلهفرمود: قرآنیان و شب زنده داران، بزرگواران امّت من هستند.

حامـل قـرآن

11 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «حامِلُ القُرآنِ حامِلُ رایَةِ الاِْسْلامِ وَ مَنْ أَکْرَمَهُ فَقَدْ اَکَرَمَ اللّه َ وَ مَنْ اَهانَهُ عَلَیْهِ لَعْنَةُ اللّه ِ».

پیامبر خدا صلی الله علیه و آلهفرمود: حامل و حافظ قرآن پرچمدار اسلام است، کسى که او را احترام کند خدا را گرامى داشته است، کسى که به او اهانت کند مورد لعن و نفرین خدا خواهد بود.

مقـام قـرآن دانـان

12 قالَ النَبىُّ صلی الله علیه و آله: «اِنَّ اَهلَ الْقُرآنِ فى اَعْلى دَرَجَةٍ مِنَ الاْدَمیّین ما خَلاَ النَّبیینَ وَ الْمُرْسَلینَ فلا تَسْتَضْعِفُوا اَهْلَ القُرآنِ حُقُوقَهُمْ، فَاِنَّ لَهُمْ مِنَ اللّه ِ لَمَکاناً».

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: قرآنیان بالاترین مقام انسانى بعد از پیامبران و فرستادگان الهى را دارند، پس حقوق آنان را کم ندانید، زیرا در پیشگاه الهى داراى منزلتى هستند.

حاملان و آموزگاران قرآن

13 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «حَمَلَةُ الْقُرْآنِ هُمُ المُعَلِّمُونَ کلامَ اللّه ِ وَ الْمُتَلَبِّسُونَ بِنُورِ اللّه ِ. مَنْ والاهُمْ فَقَدْ والَى اللّه َ، مَنْ عاداهُمْ فَقَدْ عادَى اللّه َ».

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: حاملان قرآن همان آموزگاران سخن خدا و دربرکنندگان نور خدایند، کسى که آنان را دوست بدارد، خدا را دوست داشته و کسى که نسبت به آنان دشمنى کند با خدا دشمنى کرده است.

مسئولیت قـرآن خـوان

14 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «یا مَعاشِرَ قُرّاءِ الْقُرآنِ، اِتَّقوااللّه َ عَزَّ وَ جَلَّ فیما حَمَّلَکُم مِن کِتابِهِ، فَاِنّى مَسئُولٌ وَ اِنَّکُمْ مَسئُولُونَ، اِنّى مَسئُوولٌ عَنْ تَبْلیغِ الرِسالَةِ، وَ اَمّا اَنْتُمْ فَتُسْألَونَ عَمّا حُمِّلتُمْ مِنْ کِتابِ اللّه ِ وَ سُنَّتى».

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: اى جامعه قرآن خوانان! در مورد آنچه از قرآن خداوند بر دوش شما نهاده تقواى الهى را پیشه کنید، زیرا من و شما مسئولیم، من مسئول ابلاغ رسالتم و از شما در باره آنچه از کتاب خدا و سنّت من دارید سؤال خواهد شد.

قـرآن و وظائف ما

15 قالَ النّبىُ صلی الله علیه و آله: «تَعَلَّمُوا الْقرآنَ، وَ تَعَلَّموُا غَرائبَهُ و غَرائبُهُ فَرائِضُهُ وَ حُدُودُه، فِاِنَّ الْقُرآنَ نَزَلَ عَلى خَمْسَةِ وُجُوهٍ: حَلالٍ وَ حَرامٍ وَ مُحْکَمٍ وَ مُتَشابِةٍ وَ اَمثالٌ، فَاعْمَلُوا بِالحَلالِ، وَ دَعَوُا الحَرامَ، وَاعْمَلُوا بِالْمُحْکَمِ، وَ دَعَوُا المُتَشابِهَ، وَاعْتَبِرُوا بِالاَْمْثالِ».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: قرآن و شگفتیهاى قرآن و مفاهیم آن را بیاموزید. مفاهیم قرآن همان واجبات و حدود آن است، زیرا قرآن برپنج وجه نازل شده است: حلال و حرام و محکم و متشابه و ضرب المثلها، به حلال قرآن عمل کنید، و حرام را رها کنید، به محکمات عمل کنید و متشابه آن را واگذارید و از ضرب المثلها پند گیرید.

قرآن براى عمل

16 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «مَنْ تَعلَّمَ الْقُرآنَ فَلَمْ یَعْمَلْ بِهِ وَ آثَـرَ عَلَیْهِ حُبَّ الدُّنیا وَ زینَتَها، اِستَوجَبَ سَخَطَ اللّه ِ تَعالى وَ کانَ فى الدَرجَةِ مَعَ الیَهُودِ وَالنَّصارى الَّذینَ یَنْبِذُونَ کِتابَ اللّه ِ وَراءَ ظُهُورِهِم».

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که قرآن را بیاموزد و به آن عمل نکند و دنیا دوستى و زینت آن را بر قرآن ترجیح دهد سزاوار خشم خداوند است، و در ردیف یهود و نصارى قرار خواهد داشت که کتاب خدا را پشت سر انداختند.

قاریان و امیران

17 عَنِ الصّادِقِ عَنْ آبـائِه علیه السلام قالَ: «صِنْفانِ اِذا صَلُحا صَلُحَتْ اُمَّتى، وَ اِذا فَسدا فَسَدَتْ اُمَّتى: اَلاُمَراءُ وَ القُرّاءُ».

امام صادق علیه السلام به نقل از پدرانش فرمود: دو گروهند که اگر اصلاح بشوند امّت من اصلاح خواهند شد و چنانچه فاسد شوند امت را فاسد خواهند کرد: حاکمان و قاریان قرآن.

قرائت بـدون عـمل

18 قالَ رَسُولُ اللّه صلی الله علیه و آله: «وَ مَنْ قَرَءَ القُرآنَ وَ لَمْ یَعْمَلْ بِهِ حَشَرَهُ اللّه ُ یَوْمَ القیامَةِ اَعْمى».

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که قرآن بخواند و به آن عمل نکند خداوند او را روز قیامت کور محشور خواهد کرد.

قـرائت قـرآن و گناه

19 قالَ النّبىُ صلی الله علیه و آله: «مَنْ قَرَأَ القُرآنَ ثمُّ شَرِبَ عَلَیهِ حَراماً اَوْ آثَرَ عَلَیْهِ حُبّاً لِلدُّنیا وَ زینَتَها اِسْتَوْجَبَ عَلَیْهِ سَخَطَ اللّه ِ اِلاّ اَنْ یَتُوبَ اَلا وَ اِنّهُ اِنْ ماتَ عَلى غَیْرِ تَوْبَةٍ حاجَّهُ القُرْآنُ یَوْمَ القیامَةِ، فَلا یُزا یِلُهُ اِلاّ مَدْحُوضاً».

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که قرآن بخواند و بعد حرام بخورد و بنوشد یا محبّت و زینت دنیا را بر آن برترى دهد مستوجب خشم الهى مى شود مگر اینکه توبه کند، و اگر بدون توبه بمیرد، روز قیامت قرآن با او به محاجّه برمى خیزد و تا او را محکوم نکند دست برنمى دارد.

بخش سوّم:

آمـوزش قــرآن

آمـوزش قـرآن

20 قالَ النَّبىُ صلی الله علیه و آله: «خِیارُکُمْ مَنْ تَعَلَّمَ القُرآنَ وَ عَلَّمَهُ».

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: بهترین شما کسى است که قرآن آموزد و آن را آموزش دهد.

ارزش آموزش قــرآن

21 عَنْ اَبى عَبدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: «مَنْ تَعَلَّمَ مِنْهُ حَرْفاً ظاهِراً، کَتَبَ اللّه ُ لَهُ عَشْرَ حَسَناتٍ، وَ مَحا عَنْهُ عَشْرَ سَیِّئاتٍ، وَ رَفَعَ لَهُ عَشْرَ دَرَجاتٍ، قالَ لا اَقُولُ بِکُلِّ آیَةٍ، وَ لکِنْ بِکُلِّ حَرْفِ باءٍ، اَوْتاءٍ اَوْشِبْهِهِما».

امام صادق علیه السلام فرمود: اگر کسى از قرآن یک حرف بیاموزد، خداوند براى او ده حسنه مى نویسد، و ده گناه از او مى بخشد، و ده درجه او را بالا مى برد، فرمود: نمى گویم، در مقابل هر آیه، بلکه در مقابل هر حرفى مانند «باء» یا «تا» یا همانند آنها.

ثمرات یادگیرى قــرآن

22 قـالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «اِنْ اَرَدْتُمْ عَـیْشَ السُعَداء، وَ مَـوْتَ الشُـهَداءِ، وَالنَـجاةَ یَـوْمَ الْحَـشْرِ، وَ الظِّلَّ یَـوْمَ الحَرُورِ، وَالهُـدى یَوْمَ الضَّـلالَةِ، فَادْرِسُـوا القُـرْآنَ، فَاِنَّهُ کَـلامُ الرّحْمـنِ، وَحِرزٌ مِنَ الشَّیـطانِ وَ رُجْحـانٌ فىِ المیـزانِ».

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: اگر خواستار زندگى سـعادتمندان، و مـرگ شهیدان و نجات روز محـشر، و سـایه در روز قـیامت و هـدایت در روز گـمراهى هستید پس قـرآن بیاموزید، زیرا آن گفـته خـداى مهربان و ایمنى از شیـطان و موجب برترى و وزنه خوبـیهاى شـما است.

فهم قرآن همراه آمـوزش

23 قالَ عَلىٌّ علیه السلام: «تَعَلَّمُوا القُرآنَ فَاِنَّه اَحْسَنُ الحَدیثِ، وَ تَفَقَّهُوا فیه فَاِنَّهُ رَبـیعُ القُلُوبِ، وَاسْتَـشْفُوا بِنُـورِهِ، فَـاِنَّهُ شِـفاءُ الصُّـدُورِ، وَ اَحْسِـنُوا تِـلاوَتَهُ فَاِنَّهُ اَنْـفَعُ الْقِـصَصِ».

حضرت على علیه السلام فرمود: قـرآن را بیـاموزید که نیـکوترین گفـتار است، و در آن دانـا و آگاه شـوید که بـهار دلهـاست و از نور آن شـفا بخواهید، که شـفا بخـش دلهـاست، آن را خـوب بخوانید چون مفیدترین قصّـه هاسـت.

مؤمن و آموزش قــرآن

24 عَنْ اَبى عَبدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: «یَنْبَغى لِلْمُؤمِنِ اَنْ لا یَمُوتَ حَتّى یَتَعَلَّمَ القرآنَ، اَوْ یَکُونَ فى تَعَلُّمِهِ».

امام صادق علیه السلام فرمود: شایسته است که انسانِ مؤمن نمیرد تا قرآن را بیاموزد یا در حال آموزش آن باشد.

بخش چهارم:

قـرائت قـرآن

روخوانى قـرآن

25 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «اَفْضَلُ عِبادَةِ اُمَّتى قِراءَةُ القُرْآنِ نَظَراً».

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: برترین عبادت امّت من روخوانى قرآن است.

فضیلت قـرائت قــرآن

26 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: «یا سَلْمانُ عَلَیْکَ بِقَراءَةِ القُرآنِ فَاِنَّ قَراءَتَهُ کَفّارَةٌ لِلذُّنُوبِ، وَ سَتْرَةٌ مِنَ النّارِ، وَ اَمانٌ مِنَ الْعَذابِ».

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: اى سلمان! بر تو باد خواندن قرآن، زیرا قرآن خواندن کفّاره گناهان و سپرى در مقابل آتش و بازدارنده از عذاب است.

روزى پنجاه آیه

27 عَنْ اَبى عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: «اَلقُرْآنُ عَهْدُاللّه ِ اِلى خَلْقِهِ، فَقَدْ یَنْبَغى لِلْمَرْءِ المُسْلِمِ اَنْ یَنْظُرَ فى عَهْدِهِ، وَ اَنْ یَقْرَأ مِنْهُ فى کُلِّ یَوْمٍ خَمْسینَ آیةً».

امـام صـادق علیه السلام فرمود: قـرآن، عـهدنامه خدا به بنـدگان اوست، پس شایسته است مســلمان در عـهدنـامـه اش بـنگرد، و روزى پنـجـاه آیـه از آن بخـواند.

انس با قـرآن در جـوانى

28 عَنْ اَبى عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: «مَنْ قَرَءَ القُرْآنَ وَ هُو شابٌّ مُؤْمِنٌ اِخْتَلَطَ القُرْآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ، وَ جَعَلَهُ اللّه ُ مَعَ السَفَرَةِ الکِرامِ البَرَرَةِ وَ کانَ القُرآنُ حَجیجاً عَنْهُ یَوْمَ القیامَةِ».

امـام صـادق علیه السلام فرمود: مؤمـنى که در جـوانى قـرآن بخـوانـد، قـرآن با گـوشت و خـون او مـخــلوط مـى شــود، و خــدا او را بــا ســفیـران بـزرگـوار و نیـکوکار قـرار مـى دهـد و روز قیـامت قـرآن مـدافـع اوسـت.

رمضان بهار قـرآن

29 عَنْ اَبى جَعْفَرٍ علیه السلام قالَ: «لِکُلِّ شَى ءٍ رَبیعٌ وَ رَبیعُ القُرْآنِ شَهْرُ رَمَضانَ».

امام باقر علیه السلام فرمود: هـر چیـزى بـهارى دارد و بـهار قـرآن مـاه مـبارک رمـضـان اسـت.

قــرآن در ماه رمضان

30 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: «وَ مَنْ تَلافیه آیَةً مِنَ القُرْآنِ، کانَ لَهُ مِثْلُ اَجْرِمَنْ خَتَمَ القُرْآنَ فى غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ».

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که در ماه مبارک رمضان یک آیه قرآن بخواند پاداش او همانند کسى است که قرآن را در ماههاى دیگر ختم کرده است.

خانه و قرآن

31 قالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله: «اِنَّ البَیْتَ اِذا قُرِءَ فیهِ القُرْآنُ، حَضَرَتْهُ المَلائِکَةُ، وَتَنَکَّبَتْهُ الشَیاطینُ، وَ اتَّسَعَ بِاَهْلِهِ، وَکَثُرَ خَیرُهُ، وَ قَلَّ شَرُّهُ. وَ اِنَّ البَیْتَ اِذا لَمْ یُقْرَأْ فیهِ القُرْآنُ، حَضَرَتْهُ الشَیاطینُ، وَتَنَکَّبَتْهُ المَلائِکَةُ، وَ ضاقَ بِاَهْلِهِ، وَکَثُرَ شَرُّهُ، وَ قَلَّ خَیْرُهُ».

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: خانه اى که در آن قرآن خوانده شود فرشتگان وارد آن مى شوند، و شیطانها از آن دور مى شوند، و اهل آن در آسایش قرار مى گیرند و به خیر و برکت آن خانه افزوده مى شود و از بدیها و آفات آن خانه کاسته مى شود. و خانه اى که در آن قرآن نخوانند، محلّ حضور شیاطین و دورى فرشتگان مى شود و بر اهلش تنگ مى شود و شرّش بسیار و خیرش اندک خواهد شد.

نورانیت خانه و قــرآن

32 قالَ الصادِقُ علیه السلام: «اِنَّ البَیْتَ اِذا کانَ فیهِ المُسْلِمُ یَتْلوُ القُرْآنَ یَتَراءاهُ اَهْلُ السَماءِ کَما یَتَراءى اَهُلُ الدُّنیا اَلْکَوْکَبَ الدُرِّىَّ فى السَّماءِ».

امام صادق علیه السلام فرمود: خانه اى را که مسلمانى در آن است و قرآن تلاوت مى کند اهل آسمان آنرا مى بینند همانگونه که مردم دنیا ستاره نورانى را در آسمان مى بینند.

گـوش دادن به قـرآن

33 عَنْ اَبى عَبدِاللّهِ علیه السلام قالَ: «مَنْ اِسْتَمَعَ حَرْفاً مِنْ کِتابِ اللّهِ مِنْ غَیْرِ قَراءَةٍ کَتَبَ لَهُ حَسَنَةً، وَ مَحى عَنْهُ سَیِّئةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً».

امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که حرفى از کتاب خدا را بشنود بدون آن که بخواند خداوند حسنه اى براى او مى نویسد، و گناهى را از او مى بخشد، و یک درجه او را بالا مى برد.

آداب قرائت قـرآن

34 قالَ الصادِقُ علیه السلام: اِذا مَرَرْتَ بِآیَةٍ فیها ذِکْرُ الْجَنَّةِ فَاسْأَلِ اللّهَ الْجَنَّةَ، وَ اِذا مَرَرْتَ بِآیَةٍ فیها ذِکْرُ النّارِ فَتَعَوَّذْ بِاللّهِ مِنَ النّارِ».

امام صادق علیه السلام فرمود: هنگامى که به آیه اى که یاد بهشت است رسیدى از خدا بهشت بطلب، و وقتى به آیه اى که یادآور آتش است رسیدى از آن به خدا پناه ببر.

آهـنگ قـرائت قـرآن

35 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: «اِقرؤُا الْقُرآنَ بِلُحُونِ الْعَرَبِ وَ اَصْواتِها».

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: قـرآن را با صـدا و آهنگ عـربى بخوانید.

مقـام حافـظ قـرآن

36 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: «عَدَدُ دُرَجِ الْجَنِّةِ عَدَدُ آىِ الْقُرآنِ، فَاِذا دَخَلَ صاحِبُ الْقُرْآنِ الْجَنَّةَ قَیلَ لَهُ: اِقْرَأْ وَ ارْقَأْ لِکُّلِ آیَةٍ دَرَجَةٌ فَلا تَکُونُ فَوْقَ حافِظِ الْقُرْآنِ دَرَجَةً».

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: تعداد درجات بهشت به تعداد آیه هاى قرآن است، هنگامى که اهل قرآن وارد بهشت شود به او گفته مى شود قرآن بخوان و بالا برو، براى هر آیه اى درجه اى است، بنابراین بالاترین درجه از آنِ حافظان قرآن است.

روخوانى یـا از حفـظ؟

37 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: «مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فى الْمُصْحَفِ، کُتِبَ لَهُ أَلْفا حَسَنَةٍ، وَ مَنْ قَرَأَهُ فى غَیْرِ الْمُصْحَفِ فَاَلْفُ حَسَنَةً».

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که از رو قرآن بخواند، خدا براى او دوهزار حسنه مى نـویسد، و کسـى که آنـرا از حـفظ بخـواند هـزار حسنه نوشـته مى شـود.

پاداش ختـم قـرآن

38 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: «اِذا خَتَمَ الْقُرْآنَ، صَلّى عَلَیهِ عِنْدَ خَتْمِهِ سِتُّوُنَ اَلْفَ مَلَکٍ».

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: وقتـى کسى قرآن را ختم کند، در آن هنگام هزار فرشته بر او درود مى فـرستـند.

قرائت غلط

39 قالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله: «اِذا قَرَأَ القارِئُ الْقُرْآنَ فَأَخْطَأَ اَوْلَحَنَ اَوْ کانَ اَعْجَمیّاً کَتَبَهُ الْمَلَکُ کَما أُنزِلَ».

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: قـارى چنـانچه قـرآن را غلط یا اشتباه یا با لحن غیر عربى بخواند فـرشته آنرا هـمانطور که نازل شده (صحیح و کامل) مى نویـسد.

فراموشى قرآن

40 قالَ النَّبىُ صلی الله علیه و آله: «اَلا وَ مَنْ تَعلَّمَ القُرْآنَ ثُمَّ نَسِیَهُ مُتَّعَمِّداً لَقَى اللّهَ یَوْمَ الْقیامَةِ مَغْلوُلاً یُسَلِّطُ اللّهُ عَلَیْهِ بِکُلِّ آیَةٍ نَسِیَها حَیَّةً تَکُونُ قَرینَتُهُ اِلَى النّارِ اِلاّ اَنْ یُغْفَرَ لَهُ».

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: توجّه! توجّه! کسى که قرآن را یاد بگیرد بعد بطور عمد (به خاطر سهل انگارى) فراموش کند روز قیامت دست و پا بسته خدا را ملاقات مى کند، و خدا در مقابل هر آیه اى که فراموش کرده مارى بر او مسلّط مى کند که تا آتش جهنّم همراه او خواهد بود مگر اینکه آمرزیده شود.

محمود شریفى