خطبه169 نهج البلاغه

از خطبه هاى امام(ع) این خطبه را به هنگام حرکت اصحاب جمل به سوى‏«بصره‏»ایراد فرموده است[1]

امور همگانى مسلمانان‏ 

خداوند پیامبرى راهنما،با کتابى گویا و دستورى استوار(براى هدایت مردم)بر انگیخت‏ که جز افراد گمراه از آن اعراض نمى ‏کنند.(بدانید)بدعتهائى که به رنگ حق در آمده هلاک کننده‏ اند،مگر خداوند ما را حفظ کند،متابعت از حکومت الهى حافظ امور شما است.بنابراین زمام‏ اطاعت‏ خود را بدون اینکه نفاق ورزید،و یا ذره‏ اى اکراه داشته باشید به دست او بسپارید.

به خدا سوگند اگر مخلصانه اطاعت از حکومت‏ حق نکنید خداوند آن را از شما بر خواهدگرفت[2]و هرگز به شما باز نخواهد گردانید.تا کار به غیر شما برگردد.

اظهار تنفر امام از دشمنان خوداین گروه(مفسده جویان)به خاطر نا رضایتى از حکومت من به یکدیگر پیوسته و من تاهنگامیکه بر اجتماع شما خوفناک نگردم صبر خواهم نمود،چه اینکه آنان اگر بر این افکارسست و فاسد باقى بمانند و بخواهند اهداف خود را عملى کنند، نظام جامعه اسلامى از هم‏ گسیخته خواهد شد،آنها از روى حسد بر کسى که خداوند حکومت را به او بخشیده،به طلب‏ دنیا برخاسته‏ اند،تصمیم گرفته‏ اند چرخ زمان را به عقب برگردانند(و سنن جاهلى را زنده‏ کنند)حقى که شما به گردن ما دارید:عمل به کتاب خداوند و سنت پیامبر علیه السلام و قیام به حق وترقیع سنت اوست.

توضیح‏ها:

[1]«طبرى‏»قسمتى از این خطبه را تا جمله(حتى یازر الله الى غیرکم)در تاریخ‏ خود ج‏6 ص‏163 نقل نموده است.

(مصادر نهج البلاغه ج 2 ص 408

[2]او لینقلن الله عنکم سلطان الاسلام.

این جمله بسیار پر معنى است،و حتى اختصاص به اسلام و آئین حق نداردبلکه اطاعت از یک رهبر ملى نیز غالبا همراه با پیروزى و پیشروى است.و به‏ عکس سستى و زیر بار اطاعت نرفتن باعث ذلت و خوارى و از دست رفتن آنچه‏ در اختیار افراد است مى ‏باشد.تنها تفاوتى که آئین حق و اسلام با سائر مکتبهادارد این است که چون قوانین اسلامى از مبدا وحى سر چشمه گرفته پیروزى ‏همیشگى همراه دارد،ولى سائر مکتبها چون از مغز بشر تراوش نموده پیروزیش ‏موقتى است،لذا دائمى نمى ‏تواند باشد.

این سخن امام(ع)درست‏ بوقوع پیوسته باین معنى که مسلمانان پس ازآن حضرت به اختلاف و کشمکشهاى خود براى رسیدن به ثروت و مقام ادامه‏ دادند خداوند هم عزت و سربلندى را از آنها گرفت و بیگانگان را بر آنهامسلط ساخت.

ومتن عربی خطبه

[169]

ومن خطبة له علیه السلام

عند مسیر أصحاب الجمل إلى البصرة [الاَمور الجامعة للمسلمین]

إنَّ اللهَ تَعالَى بَعَثَ رَسُولاً هَادِیاً بِکِتَابٍ نَاطِقٍ وَأَمْرٍ قَائمٍ، لاَ یَهْلِکُ عَنْهُ إلاَّ هَالِکٌلـ، وَإنَّ الْمُبْتَدَعَاتِالْمُشَبَّهَاتِهُنَّ الْمُهْلِکَاتُ إلاَّ مَا حَفِظَ اللهُ مِنْهَا، وَإنَّ فِی سُلْطَانِ اللهِ عِصْمَةً لاََِمْرِکُمْ، فَأَعْطُوهُ طَاعَتَکُمْ غَیْرَ مُلَوَّمَةٍوَلاَ مُسْتَکْرَهٍ بِهَا. وَاللهِ لَتَفْعَلُنَّ أَوْ لَیَنْقُلَنَّ اللهُ عَنْکُمْ سُلْطَانَ الاِْسْلاَمِ، ثُمَّ لاَ یَنْقُلُهُ إلَیکُمْ أَبَداً حَتَّى یَأْرِزَالاََْمْرُ إلَى غَیْرِکُمْ. [ التنفیر من خصومه ]

إنَّ هؤُلاَءِ قَدْ تَمَالاَُواعَلَى سَخْطَةِإمَارَتِى، وَسَأَصْبِرُ مَا لَمْ أَخَفْ عَلَى جَمَاعَتِکُمْ؛ فَإنَّهُمْ إنْ تَمَّمُوا عَلَى فَیَالَةِ هذَا الرَّأْیانْقَطَعَ نِظَامُ الْمُسْلِمِینَ، وَإنَّمَا طَلَبُوا هذِهِ الدُّنْیَا حَسَداً لِمَنْ أَفَاءَهَا اللهُ عَلَیْهِ فَأَرَادُوا رَدَّ الاَُْمُورِ عَلَى أَدْبَارِهَا. وَلَکُمْ عَلَیْنَا الْعَمَلُ بِکِتَابِ اللهِ وَسِیرَةِ رَسُولِهِ، وَالْقِیَامُ بِحَقِّهِ، وَالْنَّعْشٍُـلِسُنَّتِهِ